بیماری های مادرزادی پا

الف) تورشن تیبیا یا چرخش ساق به داخل

علت تورشن تیبیا Tibial torsion چرخیده بودناستخوان تیبیا یا درشت نی به داخل در زمان جنینی بچه است. چون استخوان درشت نی به سمت داخل چرخیده است مچ و کف پا هم که به آن متصل هستند به سمت داخل کج میشوند و در نتیجه بچه کف پایش را به سمت داخل میگذارد .

چرخش استخوان تیبیا به داخل در همه بچه ها تا سن دو سالگی تا حدودی وجود دارد که با بالا رفتن سن این چرخش کاهش میابد و منظور از این بیماری وقتی است که این چرخش بیش از حد طبیعی شود .

این بیماری در اکثر بچه ها تا سن دو سالگی و در اکثر قریب به اتفاق آنها تا قبل از سن مدرسه بطور خودبخود خوب میشود. اسپلینت، کفش های مخصوص و ورزش و نرمش هیچ تاثیری بر روی این تغییر شکل مادرزادی ندارد .

جراحی با انجام استئوتومی است بدین معنا که پزشک جراح استخوان تیبیا را در بالای مچ پا شکانده و پس از تصحیح چرخش قطعات استخوانی را در وضعیت مناسب به توسط پیچ و پلاک به هم فیکس کرده تا جوش بخورند .

ب) کالکانئووالگوس مادرزادی

کالکانئووالگوس Cacaneovalgus نوعی تغییر شکل مچ پا است. کالکانئوس به این معنا است که مچ پا به سمت بالا و پشت متمایل شده و والگوس به معنای انحراف مچ به سمت بیرون است. پس در کالکانئووالگوس مچ پا و به تبع آن کف پا به سمت بالا و پشت و خارج متمایل میشود. شایعترین علت کالکانئووالگوس شکل مادرزادی آن است که ایجاد آن را وضعیت قرار گرفتن پای بچه در شکم مادر در سه ماهه آخر بارداری میدانند . کالکانئووالگوس در نوزاد مادرانی که در هفته های آخر بارداری مایع آمنیوتیک کمی دارند بیشتر دیده میشود . کالکانئووالگوس در غالب موارد بطور خودبخودی بهبود یافته و نیاز به درمان خاصی ندارد . ممکن است پزشک معالج یا فیزیوتراپ حرکاتی را به والدین نوزاد آموزش دهند که بصورت روزانه برای وی انجام گیرد. در موارد نادری این بیماری ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشد .

گاهی اوقات کالکانئووالگوس مادرزادی نیست بلکه بعدا بوجود میاید. این شکل از بیماری معمولا در بچه های مبتلا به بیماری های عصبی- عضلانی مانند فلج مغزی، پولیومیلیت یا میلومننگوسل ایجاد میشود .

کالکانئووالگوس در 5 درصد نوزادان دیده شده و ممکن است یکطرفه یا دوطرفه باشد. در نوزادان مبتلا به کالکانئووالگوس میتوان پای بچه را با دست به حالت طبیعی برگرداند ولی با رها کردن، پا دوباره به حالت اول برمیگردد. این بچه ها ممکن است در سنین بالاتر صافی کف پا داشته باشند .

پ) بیماری سیور

بیماری سیور Sever’s disease که به آن آپوفیزیت کالکانه Calcaneal apophysitis هم میگویند نوعی التهاب در صفحه رشد استخوان پاشنه است که موجب درد در آن ناحیه میشود . بیماری سیور یکی از علل شایع درد پاشنه در نوجوانان در حال رشد بخصوص بچه های با فعالیت های بدنی زیاد است. این بیماری بیشتر در دوره رشد سریع نوجوانان ایجاد میشود. بیماری سیور از این نظر تا حدی شبیه بیماری ازگود اشلاتر در ناحیه زانو است .

 علت بیماری سیور چیست؟

 بنظر میرسد دز دوران رشد سریع نوجوانان سرعت رشد استخوان ها بیش از عضلات و تاندون ها است. در ناحیه ساق این وضعیت منجر به کوتاه ماندن نسبی عضلات پشت ساق نسبت به استخوان درشت نی شده و در نتیجه عضلات پشت ساق و بدنبال آن تاندون آشیل تحت کشش قرار میگیرد .

تاندون یا زردپی آشیل که قویترین تاندون بدن است به آپوفیز استخوان پاشنه (کالکانه) میچسبد و کشش تاندون موجب میشود صفحه رشد بین آپوفیز و تنه استخوان پاشنه تحت فشار قرار گرفته و علائم بیماری بروز کند. آپوفیز قسمتی از استخوان است که با تنه اصلی استخوان به توسط صفحه رشد جدا شده است . کشش تاندون آشیل بر اثر انجام ورزش هایی مانند دویدن و پریدن بخصوص بر روی زمین های سفت بیشتر میشود. ورزش های بسکتبال، فوتبال و ژیمناستیک این تاندون را بشدت تحت کشش قرار میدهد. ایستادن به مدت طولانی و استفاده از کفش نامناسب هم میتواند موجب کشیده شدن بیش از حد تاندون آشیل شود .

بیماری سیور گرچه میتواند در هر نوجوانی ایجاد شود ولی شرایط زیر زمینه را برای بروز آن بیشتر مساعد میکنند

• چرخش مچ پا به خارج ( پرونیشن) که موجب افزایش کشش تاندون آشل میشود

• کف پای صاف یا افزایش قوس کف پا

• کوتاه بودن ساق در یک طرف

• چاقی

مهمترین علامت بیماری سیور درد در یک یا هر دو پاشنه پا است. درد این بیماران ممکن است به دو طرف یا پشت پاشنه و در بعضی موارد به کف پا هم انتشار پیدا کند. دیگر علائم بیماری عبارتند از

• تورم و قرمزی پاشنه

• لنگیدن در حین راه رفتن

• بیمار به علت درد پاشنه سعی میکند با پنجه پا راه برود

• احساس ناراحتی و خشکی در پا در حین راه رفتن

• فشار دادن پاشنه از دو طرف موجب ناراحتی میشود

• علائم با فعالیت بدنی بیشتر و با استراحت کمتر میشود .

 درمان بیماری سیور چیست؟

اولین و مهمترین اقدام درمانی در این بیماری قطع کلیه فعالیت های بدنی و ورزشی است که موجب تشدید درد پاشنه میشوند. بیمار باید از دویدن بخصوص با پای بدون کفش بر روی زمین های سخت اجتناب کند .

دیگر اقدامات درمانی عبارتند از

• انجام نرمش های کششی کف پا و مچ پا و ساق

• سرمای موضعی بر روی پاشنه بمدت 20 دقیقه روزی سه بار حتی در روز هایی که درد وجود ندارد

• استفاده از جوراب های الاستیک مانند جوراب واریس برای تحت فشار قرار دادن ناحیه پاشنه و کاهش تورم

• استفاده از کفش با پاشنه اندکی بلندتر از کفش های قبلی بیمار

• استفاده از داروهای ضد درد مانند استامینوفن یا بروفن

• در موارد شدید ممکن است پزشک معالج مچ پا را با استفاده از گچ به مدت 12-2 هفته بیحرکت کند .

با درمان مناسب، بیماری در عرض دو هفته تا دو ماه خوب شده و مشکلی را هم برای آینده فرد بوجود نخواهد آورد. با تمام شدن رشد سریع نوجوان و جوش خوردن آپوفیز استخوان پاشنه به تنه آن، بیماری هم کلا دلیل وجودی خود را از دست داده و خودبخود خوب میشود .
هرچه شروع درمان زودتر باشد نتیجه درمان هم بهتر سریعتر خواهد بود .

گرچه بیماری خوب میشود ولی در طی دوران رشد سریع نوجوان، ممکن است مجددا عود کند. استفاده از کفش مناسب و با کیفیت که بخصوص قسمت پاشنه آن بتواند شوک ها و ضربات ناشی از پریدن و فرود به زمین را جذب کند در پیشگیری از عود بیماری اهمیت دارد. ادامه نرمش های کششی هم در پیشگیری از عود بیماری کمک کننده هستند. در صورتیکه بیمار شرایط مساعد کننده بروز بیماری را که در بالا ذکر شده داشته باشد پزشک معالج آنها را مورد توجه قرار داده و درمان میکند .

ت) پاچنبري مادرزادي   Congenital Talipes Equinovarus, Congenital Club Foot

پاچنبري٬ شايع ترين ناهنجاري مادرزادي پا است٬ که تشخيص آن ساده ولي درمان آن تااندازه اي مشکل است . 3ـ1 مورد در هر هزار تولد زنده دچار اين ناهنجاري هستند. پاچنبري در پسران شايعتر از دختران است (دو برابر) و اين عارضه در 30 درصـد از مـوارد دوطرفه است . علت بيماري به خوبي معلوم نيست. عوامل ارثـي نـقش مـهمي در پيدايش اين بيماري دارند؛ به طوري کـه نسـبت شـيوع بـيماري در افراد نزديک فاميل 2ـ1 درصد است .بعضي از مؤلفين عدم تعادل عـضلاني در دوره جـنيني را در پيدايش اين بيماري مؤثر مي دانند .

عضلات٬ تاندون عـضلت و غـلف آنـها و کـپسول مـفصلي در قسمت خلفي و داخلي پا کوتاه شدهداند و در نتيجه ايـن تـغييرات مفصل تالوناويکولر دچار دررفتگي شده و استخوان نـاويکولر از روي سراستخوان تالوس دررفته و قوزک داخـلي نـزديک شـده٬ گاهاً به آن مي چسبد. هيستوپاتولوژي اين نسوج ٬ تغييراتي شبيه به آنچه در بيماري دوپوئيترن وجـود دارد را نشـان مي دهد. عدم درمـان به موقع بـاعث پـيدايش تـغييرات ثـانوي در مفاصل و استخوان ها مي گردد .

نشانه هاي باليني

در پاچنبري تغييرات زير در پا ديده مي شود:

ــ نزديک شدن با اداکسيون و سوپيناسيون قسمت جـلوي پـا بـه داخل ( Forefoot Adduction and Supination)

ــ کوچک بودن پاشنه و چرخش آن به داخل (Heel Varus)

ــ مچ پا به پايين متوجه شده است (Ankle Equinus)

ــ عضلت ساق لغرتر از طرف سالم است .

اين تغييرات ثابت بوده و سعي در اصلاح آنـها بـه طور پـاسيو امکان ناپذير است .

بعضي از مـؤلفين مـعتقدند کـه دو شکـل مـتفاوت پـاچنبري وجود دارد:

1. اشکالي که تغيير شکل به سهولت قابل اصلاح است. اين اشکال غالباً با گچ گيري مکرر٬ درمان شده و کمتر احـتياج بـه عـمل جراحي دارند و تغيير شکل پا پس از اصلاح ٬ برگشت نمي کند.
2. اشکال مقاوم ٬ که تغيير شکـل بـا گـچ گيري غـالبا اصـلاح پذير نبوده و اکثراً احتياج به عمل جراحي دارد. در اين اشکال٬ عود بيماري زياد ديده مي شود. در اشکال مقاوم پاچنبري٬ شست از انگشت دوم کوتاه تر بوده٬ پاشنه کـوچک است و شکـاف عميقي در قسمت داخلي پا وجود دارد. عضلات سـاق ايـن کودکان٬ لغرتر از اشکال ديگر است . در هر بـيمار مـبتلا بـه پاچنبري٬ معاينه کامل مفاصل ران ضروري است٬ زيرا امکان وجود دررفتگي مادرزادي ران در اين کودکان٬ بيش از کودکان ديگر است.

بــيماري هاي ديگــري نــظير آرتــروگريپوز و مـيلومننگوسل٬ ممکن است باعث تغيير شکل پا به صورت پاچنبري گردند که بايد از نوع مادرزادي تميز داده شوند .

درمان

درمان پاچنبري نيز مـانند درمـان دررفـتگي مـادرزادي ران ٬ بـايد هرچه زودتر آغاز شود زيرا با گذشت زمـان٬ کـوتاهي عـضلت ٬ تاندون ها و غلف آن ها و کپسول مفصلي که باعث اين عارضه شده است بيشتر خواهد شد و سهولت و نتايج درمـان مـانند مـراحـل اوليه نخواهد بود. ضرب المثلي است که مي گويند: اگر کودک از پا متولد شد قبل از خارج شدن سر٬ پاها بايد گچ گرفته شود ولي ا گر با سر متولد شد٬ پس از خارج شدن پا٬ آن را گچ مي گيريم . البـته اين يک مثل است که براي تأکيد بر اين نکته است که درمان بايد در همان روزهاي اول زندگي نوزاد شروع شود.

درمان غيرجراحي

اکــثريت قـريب بـه اتـفاق مـتخصصين ارتـوپدي بـراي اصـلاح پاچنبري در مراحل اوليه از گچ گيري استفاده مي کنند. اين کار بهتر است هر چه زودتر پس از تولد تـوسط مـتخصص بـاتجربه و بـا حوصله انجام گيرد٬ زيرا گچ گيري نـادرست مـمکن است بـاعث پيدايش تغيير شکل هاي ثانويه ديگـري در پـا گـردد کـه درمـان را مشکل تر مي کند. گچ بايد هفته اي يک بار عوض شود. در اشکـال غيرمقاوم پس از 5 ـ 10 مرتبه گچ گيري شکل پا اصلح مي گردد. ولي در اشکــال مــقاوم مـعمول گـچ گيري تـغيير شکـل را کـامل اصلاح نکرده و براي اصلاح کامل احتياج به عمل جراحي دارد . پس از اصلاح تغيير شکل پا٬ براي جلوگيري از بازگشت آن٬ ورزش هاي لازم بـراي کش آوردن(Stretching ) نسـوج نـرم بـه والدين کودک آموخته مي شود که روزانه چندين مرتبه آن را انجام دهند و در ضمن فرد بايد تا دوران بلوغ به طور دايم از اسپلينت و کفش طبي استفاده نمايد .

درمان جراحي

براي اشکالي از بـيماري کـه بـه گـچ گيري مـقاوم بـوده و اصـلاح نشوند و يا پس از اصلاح برگشت نمايند عمل جراحي ضـروري است. اين کار بهتر است در چهار تا شش ماهگي انجام شـود تـا درمان قبل از به راه افتادن کـودک خـاتمه يـافته و کـودک بـتوانـد براحتي با کفش طبي خود راه برود . اعمال جراحي که در سال هاي اول زنـدگي روي ايـن کـودکان انجام مي گيرد عبارتند از: بلند کردن تاندون هاي کوتاه و آزاد کردن کپسول هاي مفصلي و نسـوج جـمع شـده و جـاانـداخـتن مـفصل تالوناويکولر. در سنين بالاتر ا گر تغيير شکل اصلح نشده بـاشد تغييراتي در استخوان ها و مفاصل به وجود مي آيد که با بلند کـردن تــاندون هاي کــوتاه و آزاد کــردن کــپسول هاي مــفصل بـه تنهايي٬ نمي توان تغيير شکل پا را اصلاح نمود و انجام اعمال جراحي بر روي استخوان ها براي اصلح تغيير شکل ها لازم مي باشد .

ث) متاتارسوس اداکتوس  Metatarsus Adductus

عارضه نسبتاً شايعي است که در نظر اول ممکن است با پاچنبري اشتباه گردد٬ ولي با معاينه پا معلوم مي شود که تغيير شکـل فـقط در قسمت قدامـي پـا(Forefoot ) بـوده و بـرخـلف پـاچنبري،  تاندون آشـيل کـوتاه نـبوده و پـاشنه بـه داخـل نـچرخـيده است . اين تغييرشکل٬ گرچه از بـدو تـولد وجـود دارد ولي مـمکن است تا موقع راه افتادن ٬ تشخيص داده نشود. اين کودکان در موقع راه رفتن پنجه پاي خود را به داخل مي گذارند(Intoeing Gait ). در مــعاينه فــيزيکي قســمت جــلوي پـا بـه داخـل چـرخـيده(Forefoot Adduction ) و مــختصري در سـوپيناسيون قـرار دارد.

پاشنه اين بيماران در وضعيت طبيعي بـوده و يا در مختصر والگوس قرار دارد (برخـلف پـاچنبري). مـعاينه مــفاصل ران ايـن کـودکان الزامـي است ٬ چـه وجـود ديسـپلزي مفصل ران در اين بيماران بيش از ديگران است. اين تغيير شکل، در بعضي از بيماران بطور پاسيو قابل اصلاح است . گرچه تغيير شکل در تعداد قابل توجهي از اين کـودکان خـودبه خود اصلاح مي شود ولي با توجه بـه ايـن که تـغيير شکـل در تـعدادي از بيماران باقي مانده و امکان تشخيص اينکه تغيير شکل در کدامـيک از کودکان باقي ميماند وجود ندارد٬ بايد آن را درمان نمود .

در مواردي که تغيير شکل خفيف بـوده و بـه طور پـاسيو قـابل اصلاح است کافي است روزي چـند مـرتبه در ضـمن شـير دادن قسمت جلوي پا را به داخل کش داد٬ و تغيير شکل را اصلاح کرد . در مواردي که تغيير شکل شديد بوده و به طور پاسيو اصـلاح پذير نباشد با چند جلسه گچگيري مـيتوان آن را اصـلاح کـرد. پس از اصلاح ٬ استفاده از کفش طبي با قالب معکوس(Reverse Last Shoe ) ضروري است . در مواردي که نتوان شکل پا را با دست يا گـچ گيري اصـلاح نمود بايد از عمل جراحي استفاده کرد. در مواردي که کودک کمتر از 6 ـ 7 سال داشته باشد مي توان عارضه را با آزاد کردن کـپسول مفصل هاي بين استخوان هاي کف پا و مچ پـا (Tarsometatarsal ) اصلاح کرد٬ ولي ا گر کودک بـزرگتر بـاشد بـا اسـتئوتومي قـاعده استخوان هاي کف پا آن را اصلاح مي کنيم .

ج) کف پاي صاف  Flat Foot

کف پاي صاف از بيماري هاي شايع ارتوپدي است . در اين بيماري قوس طولي پا کاهش يافته و در موارد شديد از بين رفـته٬ کـناره داخلي کف پا برجسته شده و با زمين تـماس پـيدا مـي کند. کـف  پاي صاف به طور کلي بـه دو نـوع انـعطاف پذير (Flat Flexible Foot ) و نوع غـيرقابل انـعطاف (Rigid Flat Foot ) تـقسيم مي شود :

1 ) کف پاي صاف انعطاف پذير Flexible Flat Foot

ــ در بيشتر موارد بيماري مادرزادي بوده و گاه ارثي است . به طوري که پدر يا مادر و افراد ديگر فاميل ممکن است مبتلا باشند .

ــ چرخش اندام تحتاني به خارج به هر علتي موجب فشار بيشتر روي قسمت داخلي پا در موقع راه رفتن و کـف پـاي صـاف مي گردد .

ــ والگوس زانوها : والگوس زانوها باعث وارد شدن فشار زيادتر روي قسـمت داخـلي کـف پـا و کـف پـاي صـاف مـي گردد . برعکس٬ کف پاي صاف نيز در بعضي موارد باعث والگوس زانوها مي گردد .

ــ بــيماري هاي عــصبي ـ عـضلني : ضـعف و يـا فـلج عـضلات نگه دارنده پا در بيماري هاي مختلف مـمکن است بـاعث کـف پــاي صــاف گــردد مـثل مـننگوميلوسل٬ پـوليوميليت٬ فـلج مغزي٬ ديستروفي عضلاني و غيره .

ــ هيپرلا کسيته مفاصل و شلي عضلت .

ــ افراد ميانسال که افزايش وزن يافته و مدت زمان طـولاني روي پاها مي ايستند ممکن است بـه تدريج دچـار کـف پـاي صـاف گردند .

ــ بستري بودن طولني باعث ضعف عضلت پا گشـته و پس از راه افتادن ممکن است دچار کف پاي صـاف گـردد کـه غـالباً دردناک است .

 کف پـاي صـاف مـمکن است نـاشي از عـمودي قـرار گـرفتن اســــتخوان تــالوس بــطور مــادرزادي(Congenital Vertical Talus )  باشد. کـف پـاي ايـن کـودکان مـحدب بـوده(Rocker Foot Bottom ) و در غالب موارد احتياج به درمان جراحي دارد . وجود پل هاي استخواني و يا غضروفي بين استخوان هاي مچ پا(Congenital Bar ) باعث کـف پـاي دردنـاک مـي گردد٬ کـه بـا اسپاسم عضلت نازکني همراه است(Spastic Flat Foot ) و در مبحث جدا گانه مورد بحث قرار مي گيرد .

نشانه هاي باليني

ــ در بسياري از موارد کودک با کف پاي صاف هيچ گونه شکايتي نــداشـته و مـربي بـهداشت مـدرسه و يـا والديـن بـه خـاطر بدشکل بودن پا او را نزد پزشک مي آورند .

ــ گاه کج شدن کفش و يا ساييده شدن بيش از حد کناره داخـلي پاشنه علت مراجعه بيمار است .

ــ درد پا پس از فعاليت و يا ورزش هاي طولاني(Foot Strain ) و يا درد در ناحيه عضلت خلف ساق(Calf Pain ) علت مراجعه بسياري از اين بيماران است .

ــ در افراد مسن پيدايش تغيرات دژنراتيو در استخوانـهاي مـچ پـا بـاعث درد پس از ايسـتادن يـا فـعاليت و يـا راه رفـتن زيـاد مي گردد .

معاينه فيزيکي

در مشاهده گرچه قوس طولي پا در موقعي که بيمار نشسته است طبيعي است ولي ايستادن روي پـاها بـاعث از بـين رفـتن قـوس طولي و برجسته شدن قسمت داخلي کف پا مـيگردد. بـراسـاس معاينه باليني ميتوان کف پـاي صـاف را بـه سـه درجـه خـفيف ٬ متوسط و شديد تقسيم کرد. در نـوع خـفيف فـقط ارتـفاع قـوس طولي کف پا در سمت داخل کم شده است٬ در نوع متوسط قوس به طور کامل از بين رفته است و در نـوع شـديد کـناره داخـلي پـا محدب شده است. در مشاهده مچ پا از عقب ٬ در حال ايستاده پاشنه در وضعيت والگوس قرار دارد. در لمس مفاصل مچ پا ممکن است کمي حساس باشند. دامنه حرکات مچ پا و مفصل زير مچ پا در اين بيماران طبيعي بوده و محدوديتي ندارد. کفش اين بيماران پس از مدتي تغيير شکل يافته و کناره داخلي پاشنه بيش از حد معمول ساييده مي شود .

درمان

اکثر بيماران مبتل به کف پاي صـاف درد و نـاراحـتي نـداشـته و احتياج به درمان خاصي ندارند .

در کودکان در 2 ـ 3 سال اوليه هيچگونه درمـاني لزم نـيست زيرا قوس طولي پا در بدو تولد وجود نداشته و بتدريج پس از به راه افتادن کودک و تقويت عضلت کف پا٬ قوس طولي بـه وجود مي آيد. فقط در تعداد معدودي صافي کف پا باقي مي ماند .

در کودکان بزرگتر در مواردي که کف پا شديدا صاف بوده و باعث کج شدن کفش گردد و يا اينکه پس از فعاليت زود خسـته شده و پايشان دردنا ک شود کفش طبي داده ميشود. در کفش اين

بيماران قوس طولي(Longitudinal Arch Support ) گذاشته شـده و کـناره داخـلي پـاشنه بـه انـدازه نـيم سـانتيمتر بـالا آورده مي شود. اين بيماران بندرت احتياج به عمل جراحي دارند .

2) کف پاي صاف غيرقابل انعطاف  Rigid Flat Foot

بيماري غالباً در نوجوانان 12 تا 16 ساله ديده مي شود و معمول دوطرفه است . شـيوع در پسـران دوبـرابـر دخـتران است . در ايـن بيماري که غالباً بـا درد هـمراه است عـضلت نـازکنئي مـنقبض هستند و پا را به طرف خارج مي چرخانند(والگوس).

عـــلت ايــن بــيماري ٬ وجــود اتــصال (Coalition) بــين استخوان هاي مچ پـاست کـه عـموماً بـين اسـتخوان هاي تـالوس و کالکانئوس و يا تالوس و ناويکولر مي باشد .

در معاينه٬ چه در موقع خوابـيده و نشسـته و چـه در حـالت ايستاده ٬ قوس کف پايي وجـود نـدارد و پـا در حـالت والگـوس است. حـرکات مـفصل مـچ پـا غـالبا طـبيعي است ولي حـرکات مفصل زير مچ بخصوص چرخش به داخـل مـحدود و بـا درد و انقباض عضلات نازکني همراه است . اين بيماران ا کثرا دچار پيچ خوردن مکـرر مـچ پـا مـي شود. پـرتونگاري مـچ پـا کـه بـايد در وضعيت مايل گرفته شود وجود پل استخواني بين اسـتخوان ها را نشان مي دهد (گاه اين پل غضروفي است و هنوز استخواني نشده است که در اين صورت در پرتونگاري مشهود نيست).

درمان

در مواردي که علايم خـفيف بـاشد٬ دادن کـفي بـا قـوس طـولي معمول کفايت ميکند. در مواردي که بيمار بـا درد حـاد مـراجـعه مي کند٬ ممکن است گچ کوتاه زير زانـو بـه مـدت شش هـفته بـه تسکين ناراحتي بيمار کمک کند. برداشتن پل اسـتخوان بـا عـمل جراحي در بعضي از بيماران مؤثر است. در مواردي که اين عمل مــؤثر واقــع نشـود و يـا در مـواردي کـه تـغييرات دژنـراتـيو در مفصل هاي پا بوجود آمده باشند بايد اقدام به خشک کردن مفصل زيــر مــچ پــا(Subtalar )٬ مـفصل کـالکانئوکوبوئيد و مـفصل تالوناويکولر کرد(Triple Arthrodesis ). علوه بر وجود پل بين استخواني ٬ بيماريهاي ديگـر پـا مـانند آرتـريت رومـاتوئيد و عفونت هاي سلي مفصلهاي زير مچ پا نيز بـاعث کـف پـاي صـاف انقباضي مي شوند٬ که بـحث دربـاره آن ها مـربوط بـه ايـن بـخش نيست .

چ) افزايش قوس کف پا (Pes Cavus )

عضلات کوچک کـف پـا مـفصل هاي کـفپايي ـ انگشـتي را خـم مي کنند و مفصل هاي ابـتدايـي و انـتهايي انگشـتان را بـاز مـي کنند . ضعف يا فلج اين عضلت باعث باز شـدن بـيش از حـد مـفصل کفپايي ـ انگشتي و خم شدن مفصل هاي بـندانگشـتي انـتهايي و ابتدايي مي شود و در نتيجه قوس کف پا افزايش مي يابد .

مهم ترين علل افزايش قوس کف پا عبارتند از :

1. بيماري هاي عصبي مـانند پـوليوميليت ٬ مـيلومننگوسل ٬ بـيماري آتا کسي فريدريش (Friedreich’s Ataxia) که هـر دو پـا مبتلاست و غيره ؛
2. سندرم ايکسمي ولکمن ( Volkman’s Ischemic Contracture)
3. بيماري هاي عضلاني؛
4. نـوع ايـديوپاتيک کـه بـيشتر در کـودکان 8 تـا 10 سـاله ديـده مي شود و غالبا در پاي والدين کودک همچنين تـغيير شکـلي ممکن است وجود داشته باشد.

نشانه هاي باليني

تغيير شکل پا در کـودک بـه وسـيله والديـن و يـا پـزشک کشـف ميشود. کودک در ابتدا شکايتي ندارد ولي با افزايش سن مـمکن است از درد و خستگي پا و ساق پا شکايت داشته باشد .

در معاينه ٬ قوس طولي کف پا عـميقتر از مـعمول است. وتـر عضلت بازکننده در پشت پا و زير جلد برجسته شده و پاشنه پا کمي به داخل چرخيده است. مفصل هاي کفپايي ـ انگشتي بـيش از حد باز شده اند و مفصل هاي بندانگشتي ابتدايي و انـتهايي در حالت خميده قرار گرفته اند. سراستخوان هاي کـف پـا بـرجسـته و پوست آن ناحيه ضخيم شده است .

درمان

مهمترين نکـته قـبل از درمـان ايـن بـيماران ايـن است کـه عـلت زمينه اي عارضه را پيدا نماييم . در کودک قبل از اينکه تغيير شکل پا ثابت شود تقويت عضلات کوچک کف پا بـا ورزش هاي طـبي مــفيد است . در صـورتي کـه ايـن روش مـؤثر نـباشد٬ جـراحـي اصلاحي ضرورت پيدا مي کند. بـا تـجويز کـفش طـبي ٬ مـي توان ناراحتي بيمار را تسکين داد . درمان هاي جراحي متعددي براي ايـن بـيماران ذکـر شـده کـه بحث درباره آنها در اين مختصر نمي گنجد .