تومورهای اعصاب محیطی
اعصاب محیطی به بخشی از دستگاه عصبی بدن گفته میشود که خارج از مغز و نخاع قرار دارد و پل ارتباطی بین مغز و نخاع و سایر اعضای بدن را تشکیل می‌دهد. اعصاب محیطی به تنه، سر، گردن و اندام فوقانی و تحتانی انتشار می‌یابند و ماهیچه‌های بدن را کنترل می‌کنند.
تومورهای اعصاب محیطی، انواعی از تومورها هستند که در نزدیکی یا بر روی رشته‌های بافت عصبی رشد می‌کنند. این تومورها می‌توانند در هر جایی از بدن رشد کنند و سبب بروز آسیب‌های عصبی، درد و اختلال عملکرد شوند. اکثر این تومورها خوش‌خیم هستند و در بخش‌های دیگر بدن منتشر نمی‌شوند؛ اما ممکن است قسمت اعظم عصب درگیر را به یک طرف جابه‌جا کنند.
انواع تومورهای دستگاه عصبی محیطی
تومورهای دستگاه عصبی محیطی بر اساس محل رویش به دو دسته‌ی درونی و بیرونی تقسیم می‌شوند. دسته درونی، تومورهایی هستند که در داخل عصب رشد می‌کنند. دسته بیرونی، تومورهایی هستند که خارج از عصب رشد می‌کنند و بر عصب فشار وارد می‌آورند.
تومورهای دستگاه عصبی عبارتند از:
• اکوستیک نوروما
• تومور دسموئید
• تومورهای بدخیم غلاف اعصاب محیطی
• تومورهای خوش‌خیم اعصاب محیطی
• نوروفیبروما
• نوروفیبروماتوز
• شوانوما
بعضی از تومورهای دستگاه عصبی، حالت تهاجمی دارند و به بافت‌های اطراف انتشار می‌یابند. در آن دسته از بیماران مبتلا به نوروفیبروماتوز که در سن بلوغ هستند، تومورهای دستگاه عصبی محیطی ممکن است بدخیم شده و به بافت‌های اطراف متاستاز دهند. این تومورهای مهاجم را معمولا نمی‌توان به وسیله جراحی خارج کرد. انواع دیگر تومورها به راحتی به وسیله‌ی جراحی خارج می‌شوند که شایع‌ترین آن‌ها شوانوما می‌باشد. شوانوما یک تومور غلاف عصبی است که می‌توان آن را به طور کامل خارج ساخت.
شوانوم به ویژه در افراد مبتلا به نوروفیبروماتوز ممکن است بدخیم شود.
اکوستیک نوروما یک تومور غیرسرطانی است که روی عصب گوش داخلی رشد می‌کند. این تومور در اغلب موارد رشد آهسته‌ای دارد؛ اما در بعضی موارد ممکن است به سرعت رشد نموده و روی مغز فشار وارد کند.
تومور دسموئید نوعی توده‌ی غیرسرطانی است که عموما در بازو، شکم و پاها دیده میشود.
علائم تومورهای دستگاه عصبی محیطی
تومورهای اعصاب محیطی بر اساس محل تومور و بافتی که در آن رشد می‌کنند، علائم متفاوتی نشان می‌دهند. علائم بیماران مبتلا به این تومورها، ممکن است به صورت فلجی یا تحریکی باشد. با رشد تومور احتمال بروز علائم افزایش می‌یابد. از جمله تظاهراتی که در اغلب تومورهای اعصاب محیطی مشاهده میشود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• احساس درد و مور مور شدن و بی‌حسی در ناحیه تحت تاثیر تومور
• تورم و برآمدگی در زیر پوست
• ضعف و کاهش عملکرد در ناحیه تحت تاثیر تومور
• سرگیجه
• اختلال تعادل
در صورت مشاهده هر کدام از علائم بالا در اولین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنید. سندرم‌های گیر افتادن عصب هم می‌تواند تظاهرات مشابه با تومورهای اعصاب محیطی را تقلید کند.
علت رشد تومورهای اعصاب محیطی
علت قطعی رویش تومورهای اعصاب محیطی همچنان مشخص نیست؛ اما دلایل احتمالی متعددی برای این موضوع عنوان شده است.
بعضی از تومورها علت ارثی دارند. در افراد مبتلا به نوروفیبروماتوز نوع یک، دو و شوانوماتوز، تومورهایی در نزدیکی یا بر روی اعصاب بدن تشکیل می‌شوند. نوروفیبروماتوز نوعی ناهنجاری ژنتیکی است و ممکن است تومورهایی را بر روی بخش‌های مختلف سیستم عصبی ایجاد کند. عامل دیگری که می‌تواند باعث رشد تومورهای اعصاب محیطی شود، نقص‌های ژنتیکی اکتسابی است. خطر ابتلا به تومورهای اعصاب محیطی در افرادی که تحت درمان رادیوتراپی قرار گرفتند، بالاست.
راه‌های تشخیص تومورهای اعصاب محیطی
برای تشخیص تومورها ابتدا پزشک سوال‌هایی در مورد علائم بیماری و سابقه بیماری‌های مختلف از شما می‌پرسد، معاینه بالینی انجام می‌دهد و برای تشخیص دقیق‌تر، یکی از تست‌های زیر را درخواست می‌کند:
• MRI: این تست، تصویری سه بعدی از اعصاب در اختیار پزشک قرار می‌دهد.
• نوار عصب-عضله: تستی جهت بررسی دقیق مسیر انتقال پیام عصبی است که سرعت عصب را در انتقال این پیام بررسی می‌کند.
• نمونه‌برداری: زمانی انجام میشود که در تصویربرداری توموری دیده شود. پزشک برای تشخیص خوش‌خیم یا بدخیم بودن تومور درخواست نمونه‌برداری می‌دهد. نوروفیبروم‌ها را نمی‌توان بدون آسیب عصب به وسیله جراحی خارج کرد؛ به همین دلیل حتما نمونه‌برداری از تومور پیش از انجام عمل جراحی انجام میشود.
در صورتی که تومور باعث ایجاد نوروپاتی پیشرونده در فرد شود یا تومور رشد سریعی داشته باشد، حتما نمونه‌برداری باید انجام شود.
درمان تومور اعصاب محیطی
روش درمان تومورهای اعصاب محیطی بستگی به نوع تومور دارد. نوع عصب، بافت درگیر شده و علائمی که تومور در فرد ایجاد می‌کند، روی نحوه درمان تاثیرگذار است.
• بررسی و نظارت مکرر روی تومور: اگر تومور کوچک باشد یا تومور در قسمتی از بدن باشد که خارج کردن آن، آسیب زیادی به بافت اطراف وارد می کند، رشد آن آهسته باشد یا علائمی در فرد ایجاد نکند، بیمار به صورت مکرر چکاپ میشود. در این موارد به فاصله هر شش ماه تا یک سال برای بیمار یک MRI یا سی‌تی اسکن درخواست میشود.
• جراحی: در روش جراحی به طور کامل تومور خارج میشود ولی به خود عصب و بافت‌های اطراف آن آسیبی وارد نمی‌شود، یا آسیب وارد شده بسیار اندک است. جراح با استفاده از میکروسکوپ‌های دقیق به راحتی می‌تواند بافت سرطانی را از بافت سالم تشخیص دهد. شوانوم بدون تهاجم را می‌توان با نقص عصبی بسیار مختصر، به طور کامل خارج کرد؛ اما در شوانوم مهاجم آمپوتاسیون (قطع) اندام درگیر توصیه میشود.
• فیزیوتراپی: بعد از بهبود نسبی، توصیه میشود بیمار فیزیوتراپی انجام دهد تا بخش‌های آسیب‌دیده عصب ترمیم شود و فرد فعالیت طبیعی خود را از سر بگیرد.
ب رادیوجراحی استریوتاکتیک: در این روش، جراح بدون برش، پرتوهای گاما را بر روی تومور می‌تاباند. از معایب این روش می‌توان به ایجاد ضعف و بی‌حسی در ناحیه تحت درمان اشاره کرد. این روش در مواردی موفق نبود و برخلاف انتظار تومور دوباره رشد کرد.