آرتریت (Arthritis) به معنای التهاب مفصل است. آرتریت ری اکتیو یا واکنشی که با نام سندرم رایتر نیز شناخته می‌شود، به وضعیتی گفته می‌شود که مفصل در پاسخ به عفونت‌های دیگر نقاط بدن، دچار التهاب می‌شود. در این افراد واکنش سیستم ایمنی پس از بهبودی نیز ادامه داشته و باعث آسیب به مفاصلی که دچار عفونت هم نشده بودند می‌شود. التهاب مفصل خود را با گرمی، قرمزی، تورم و درد در اطراف ناحیه آسیب دیده، نشان می‌دهد. در آرتریت ری اکتیو، مفاصل بزرگ اندام‌های تحتانی و مفصل ساکروایلیاک، بیش از سایر مفاصل بدن درگیر می‌شوند. افراد مبتلا به آرتریت واکنشی ممکن است دچار عفونت دستگاه ادراری و ملتحمه چشم شوند. این عفونت‌ها همزمان با آرتریت ری اکتیو رخ می‌دهند. فرد ممکن است علائمی همچون تب، کاهش وزن، درد کمر و درد پاشنه نیز داشته باشد. این بیماری به دنبال برخی عفونت‌های باکتریایی خاص همچون کلامیدیا، سالمونلا، یرسینیا، شیگلا و کمپیلوباکتر رخ می‌دهد.
علائم و نشانه‌های آرتریت ری اکتیو
آرتیت ری اکتیو در دسته ای از بیماری‌ها که با عنوان اسپوندیلوآرتروپاتی‌ها شناخته می‌شوند، قرار دارد. اسپوندیلوآرتروپاتی‌ها علائم مشابهی داشته و با مارکرهای ژنتیکی همچون HLA-B27 در ارتباط هستند. علائم شایع اسپوندیلوآرتروپاتی‌ها شامل آرتریت به ویژه در اندام تحتانی، درد کمر و انتزیت (التهاب در محل اتصال بافت نرم به استخوان) می‌باشد.
برخی افراد ممکن است مبتلا به نوع خفیفی از آرتریت واکنشی بدون عفونت مجاری ادراری و عفونت چشم شوند. در برخی دیگر از افراد ممکن است علائم به قدری شدید باشند که سبب اختلال در انجام فعالیت‌های روزمره شوند. علائم به طور معمول بین ۳ الی ۱۲ ماه ادامه داشته و پس از آن ممکن است از بین بروند؛ اما در برخی از افراد نیز ممکن است علائم دوباره عود کرده یا بیماری به صورت مزمن ادامه پیدا کند و علائم بیش از ۶ ماه باقی بمانند. علائم معمولا ۶ هفته پس از عفونت دستگاه ادراری یا گوارشی بروز پیدا می‌کنند. علائم بیماری هم می‌توانند هم زمان با عفونت بروز یابند و هم ممکن است پس از فروکش کردن عفونت پدیدار شوند. شروع علائم معمولا سریع بوده و در طی چند روز ۲ تا ۴ مفصل را درگیر می‌کند.
علائم کلی آرتریت ری اکتیو
- درد و خشکی در محل مفصل: درد معمولا در مفاصل زانو، مچ پا و پا وجود دارد. همچنین ممکن است فرد در ناحیه کمر، پاشنه پا و باسن احساس درد داشته باشد.
- التهاب چشم: یکی از علائم شایع آرتریت ری‌اکتیو بوده و افراد مبتلا ممکن است دچار التهاب در بخش ملتحمه چشم شوند.
- مشکلات ادراری: تکرر و سوزش ادرار، التهاب پروستات، التهاب سرویکس و التهاب تخمدان‌ها از جمله علائم شایع آرتریت ری اکتیو می‌باشند. با وجود علائم ادراری، کشت ادرار منفی در اغلب اوقات منفی است. علائم ادراری معمولا در خانم‌ها مشاهده نمی شوند.
- انتزیت: به معنای التهاب در محل اتصال بافت نرم به استخوان می‌باشد. این التهاب سبب درگیری عضلات، لیگامان‌ها و تاندون‌ها می‌شود.
- تورم در اطراف مفصل: انگشت سوسیسی شکل که به دلیل تورم در مفاصل بین انگشتی رخ می‌دهد، از علائم شایع آرتریت ری اکتیو می‌باشد.
- مشکلات پوستی: آرتیت ری اکتیو می‌تواند سبب ایجاد واکنش‌های مختلف پوستی شود؛ این واکنش‌ها از یک راش پوستی تا زخم‌های کف دست یا کف پا متغیر می‌باشد.
- درد کمر: درد کمر از نوع دردهای التهابی مفاصل بوده و به همین علت بیمار صبح‌ها درد بیشتری را متحمل می‌شود.
- علائم سیستمیک: در برخی افراد علائم سیستمیک همچون تب، کاهش وزن و خستگی مشاهده می‌شود.
چه عواملی سبب افزایش احتمال به آرتریت ری اکتیو می‌شوند؟
- جنسیت: امکان ابتلا به آرتریت ری اکتیو در عفونت‌های منتقله از راه تماس جنسی، در مردان بیش تر می‌باشد.
- سن: این بیماری بیش تر در سنین بین ۲۰ تا ۳۰ سال دیده می‌شود.
- عوامل ارثی: وجود ژن‌های وراثتی همچون HLA-B27، احتمال ابتلا به آرتریت ری اکتیو را افزایش می‌دهند.
تشخیص
- آزمایش خون: بررسی شواهد عفونت‌های قبلی یا فعلی، مارکرهای التهابی، حضور آنتی بادی‌های مرتبط با دیگر انواع آرتریت و مارکرهای ژنتیکی مرتبط با آرتریت ری اکتیو.
- آزمایش مایع مفصلی: پزشک ممکن است از یک سوزن برای کشیدن مایع مفصلی استفاده کند. مایع مفصلی با اهداف زیر تحت آزمایش قرار می‌گیرد:
- شمارش تعداد گلبول‌های سفید: افزایش تعداد گلبول‌های سفید، نشان دهنده وجود التهاب یا عفونت در بدن می‌باشد.
- بررسی مایع مفصلی از نظر حضور باکتری‌ها و مارکرهای التهابی
- بررسی وجود کریستال‌ها در مایع مفصلی
- روش‌های تصویربرداری: عکس برداری توسط اشعه X به تشخیص آرتریت کمک می‌کند.
درمان
در درمان آرتریت ری اکتیو، آنتی بیوتیک جایگاهی ندارد؛ چرا که عامل این بیماری عفونت نیست بلکه پاسخ بیش از حد سیستم ایمنی به عفونت است. به همین دلیل اصلی‌ترین رویکرد درمانی برای این بیماری سرکوب سیستم ایمنی خواهد بود. البته باید توجه داشت در صورت وجود عفونت‌های گوارشی و ادراری همراه، حتما می‌بایست در قدم اول با استفاده از آنتی بیوتیک‌های متناسب با نوع باکتری ایجاد کننده عفونت عوامل عفونی را سرکوب کرد. سایر درمان‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
- ضد التهاب‌های غیر استروییدی (NSAIDs): این داروها به کاهش التهاب و درد کمک می‌کنند.
- کورتیکواستروییدهای تزریقی: این داروها سبب کاهش التهاب در مفصل می‌شوند.
- استرویید‌های موضعی: از استرویید موضعی برای درمان راش‌های پوستی ایجاد شده در آرتریت واکنشی، استفاده می‌شود.
- داروهای آرتریت روماتویید: ممکن است این داروها سبب بهبود علائم شوند.
- فیزیوتراپی