آرتروز شست پا چیست؟
آرتروز انگشت شست پا درواقع یک بیماری التهابی مفصل در قاعده انگشت شست می‌باشد. آرتروز وضعیتی است که طی آن مفصل تخریب می‌شود و فرد درد شدیدی را در مفصل خود احساس می‌کند. شایع‌ترین محل ایجاد آرتروز در پا، مفصل بین انگشت شست و استخوان کف پا می‌باشد. آرتروز انگشت شست پا می‌تواند یک بیماری ناتوان کننده باشد. در صورتی که فرد به آرتروز شست پا مبتلا شده باشد، هنگام راه رفتن، بالا رفتن از پله یا حتی ایستادن دچار احساس درد در انگشت پا شده و فعالیت‌های طبیعی و روتین فرد دچار اختلال می‌شوند.
آرتروز مفصل انگشت شست پا، یک بیماری پیشرونده در طول زمان است. با گذشت زمان و پیشرفت بیماری، فرد به دلیل احساس درد از مفصل خود کمتر استفاده می‌کند و مفصل رفته‌رفته دچار خشکی و سفتی می‌شود. در این حالت، مفصل دچار محدودیت حرکتی شده و مشکلات متعددی برای فرد ایجاد می‌شود. از این رو، بررسی این بیماری دارای اهمیت زیادی می‌باشد.
علل ایجاد آرتروز در مفصل شست پا
افزایش سن: آرتروز انگشت شست به طور معمول در سنین میانسالی ایجاد می‌شود. هنوز علت دقیق این بیماری مشخص نیست، اما چند علت احتمالی برای آن مطرح می‌شود. از جمله علل شایع برای آرتروز انگشت شست میتوان به وجود ناهنجاری‌ها در ساختار پا و اختلال عملکرد آن اشاره کرد. به عنوان مثال، در افرادی که کف پای صاف دارند، آرتروز انگشت شست بیشتر دیده می‌شود.
وراثت: از دیگر علل این بیماری میتوان به زمینه ارثی آن و سابقه وجود این بیماری در سایر افراد خانواده اشاره کرد.
شغل: بعضی مشاغل که در آن‌ها فشار زیادی به انگشت شست وارد می‌شود، می‌توانند در طول چند سال موجب ایجاد آرتروز انگشت شست شوند.
آسیب‌های قبلی: ضربه‌هایی که به طور مکرر به شست وارد می‌شوند، از دیگر علل آرتروز انگشت شست پا می‌باشند.
پزشک شما با توجه به علت ایجاد آرتروز یا سفتی انگشت شست می‌تواند درمان مناسب را پیشنهاد دهد.
آرتروز شست پا چه علائمی ایجاد می‌کند؟
- درد: آرتروز شست پا از علل شایع درد در ناحیه پا می‌باشد. شایع‌ترین علامتی که در آرتروز انگشت شست مشاهده می‌شود، درد قاعده انگشت شست هنگام حرکت دادن آن و یا هنگام راه‌رفتن است. بیمار به علت درد معمولا قسمت داخلی پای خود را زمین نمی گذارد و روی لبه خارجی پا راه می‌رود. درد انگشت می‌تواند در اثر تغییر دما هم ایجاد شود. درصورت پیشرفت بیماری درد در هنگام استراحت نیز مشاهده می‌شود. در مراحل پیشرفته در اطراف مفصل زوائد استخوانی شکل می‌گیرد، این زوائد باعث درد در هنگام پوشیدن کفش می‌شود.
- محدودیت حرکتی مفصل: در آرتروز شست پا محدودیت حرکت مفصل مشاهده می‌شود، به اصطلاح می‌گویند مفصل خشک شده است و خوب خم و راست نمی‌شود.
- تورم: در بعضی موارد مفصل انگشت شست بزرگ و متورم می‌شود.
تشخیص آرتروز شست پا
آرتروز شست پا هرچه زودتر تشخیص داده شود بهتر است؛ زیرا با گذشت زمان زوائد استخوانی در اطراف مفصل تشکیل می‌شوند و درمان بیماری را سخت تر می‌کنند. برای تشخیص آرتروز، پزشک انگشت شست را معاینه و محدوده حرکت آن را بررسی می‌کند. در عکس ساده رادیوگرافی، کاهش فضای مفصل و زائده استخوانی تشکیل شده در اطراف آن، مشاهده می‌شود. در صورت احساس درد یا محدودیت در حرکت شست و سفتی مفصل، به پزشک مراجعه کنید.
درمان غیر جراحی آرتروز شست پا
درمان زود هنگام آرتروز شست، نیاز به جراحی در آینده را کاهش می‌دهد. در مواردی که بیماری در مراحل اولیه است و پیشرفت نکرده، درمان‌های زیر در نظر گرفته می‌شود:
- استفاده از کفش مناسب: کفش‌های با سرپنجه‌های پهن‌تر فشار کمتری به شست وارد می‌کنند. کفش‌هایی که سفت‌تر هستند، از این جهت که در هنگام راه رفتن شست پا کمتر خم و راست می‌شود، نسبت به کفش‌های نرم ارجحیت دارند.
- استفاده از ابزارهای کمکی: استفاده از ابزار‌هایی که برای درمان آرتروز شست ساخته شده اند می‌تواند کمک کننده باشد.
- استفاده از داروی‌های ضد التهاب: استفاده از داروهای ضد التهاب مانند ایبوپروفن برای کاهش درد و التهاب مفصل شست پا پیشنهاد می‌شود.
- تزریق کورتیکواستروئيد: تزریق کورتون هم می‌تواند تا حدودی اثر ضد التهابی و ضد درد داشته باشد.
- استفاده از یخ: قرار دادن کیسه حاوی یخ بر روی مفصل می‌تواند تا حدودی از درد آن بکاهد.
- شستن مفصل با آب سرد و گرم: استفاده متناوب از آب گرم و سرد می‌تواند مفید باشد. ابتدا پای خود را به مدت ۳۰ ثانیه در آب سرد قرار دهید، سپس بلافاصله پای خود را در آب گرم فرو برید و این کار را به مدت ۵ دقیقه به صورت متناوب تکرار کنید. انجام این کار، سه بار در روز می‌تواند نتایج مفیدی در بهبود درد مفصل داشته باشد.
در صورتی که درمان‌های بالا تاثیری در بهبود درد بیمار و بازگشت عملکرد طبیعی مفصل نداشت، بنا به تصمیم پزشک معالج میتوان از جراحی کمک گرفت.
چه زمانی برای درمان آرتروز شست پا به روش‌های جراحی نیاز است؟
در بعضی از بیماران مبتلا به آرتروز شست، جراحی تنها راهی است که می‌تواند دردشان را کاهش دهد. چندین روش جراحی مختلف برای درمان آرتروز شست وجود دارد. انتخاب روش مناسب برای جراحی به عوامل مختلفی از جمله میزان تخریب مفصل در عکس رادیوگرافی، سن بیمار و سطح فعالیت بیمار بستگی دارد. طول دوره‌ی بهبودی پس از جراحی به نوع روش انتخابی بستگی دارد. برخی از روش‌های جراحی که امروزه بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند، عبارتند از:
- آرترودز یا خشک کردن مفصل (Arthrodesis): در مواردی که آرتروز بسیار شدید است، جراح مفصل بین دو استخوان کف پا و شست را به یکدیگر جوش می‌دهد. در این حالت فرد دیگر قادر به حرکت دادن مفصل خود نخواهد بود اما در عوض درد‌های ناشی از آرتروز شست به طور کامل از بین می‌روند.
- کیلکتومی (Cheilectomy): این روش جراحی در موارد با شدت کمتر آرتروز شست انجام می‌شود. در این روش، جراح استخوان‌های اضافه اطراف مفصل و حتی بخش‌هایی از خود مفصل را برمیدارد تا مفصل بهتر بتواند حرکت کند.
- آرتروپلاستی (Arthroplasty): این روش جراحی به طور معمول برای افراد مسن که کمتر راه می‌روند استفاده می‌شود. در این روش، جراح مفصل فرد را برمیدارد و آن را با یک مفصل مصنوعی جایگزین می‌کند.